گزارش پیمایش کویر و ارتفاعات حلقه دره و بازدید از غار نمکی ( نجم آباد ) 7 / 09/ 1393

                     
                     
                    

روستای نجم آباد با مرکزیت دهستان نجم آباد واقع در جنوب غربی شهرستان نظرآباد استان البرز که از شمال به نظراباد، از جنوب به شهرستان اشتهارد، از غرب به دشت قزوین و از شرق به بخش تنکمان محدود است ، بزرگترین روستای شهرستان می باشد و تعداد 1200 خانوار و جمعیت بالغ بر 5000 نفر و وسعت 250 هکتار را دارا است. این روستا از نظر قدمت تاریخی نیز دارای تاریخ بیش از یک هزار ساله می باشد و در گذشته نه چندان دور حوزیه ی علمیه در این روستا دایر بوده  است. چهره های مشهور  برخواسته از همین روستا : مرحوم دکتر محمود نجم آبادی ( پدر تاریخ پزشکی ایران ) ، مصطفی نجمی ( نقاش برجسته و شاگرد کمال الملک ) و ناصر نجمی ( مورخ معاصر(

آب و هوای روستا نسبتا معتدل و در عین حال کویری گرم وخشک است و علت آن وجود حلقه دره در جنوب و قرار گرفتن در ناحیه نیمه بیابانی است.

نجم آباد یکی از مراکز مهم کشاورزی استان است که دارای 18 مزرعه و 4200 هکتار زمین قابل کشت می باشد و قطب تولید گندم غرب استان تهران است و به لحاظ همین امر شغل اصلی اهالی کشاورزی و دامداری می باشد.

کویر نجم آباد ، اشتهارد

کویر اشتهارد یا قشلاق حسین خانی (به کویر قارپوزآباد هم شناخته می شود) در موقعیت جغرافیایی 50 درجه و 50 دقیقه شرقی تا 50 درجه و 6 دقیقه شرقی و 36 درجه تا 35 درجه و 38 دقیقه شمالی در شمال شهرستان اشتهارد و جنوب شرقی مهر شهر کرج در استان البرز قرار دارد. طول کویر 60 کیلومتر و عرض آن در حدود 20 کیلومتر است. در نقطه مرکزی کویر دق زیبایی ( دق بخشی از پهنه کویری است که به دلیل وجود مواد ریزدانه تبخیری و خشکی زیاد هوا ، حالت بسیار فشرده و سفت به خود می گیرد و پهنه کاملا صاف و یکدستی را بوجود می آورد ) قرار دارد و در حاشیه دق ارتفاعات و گنبدهای نمکی زیبایی که از رنگهای متنوعی تشکیل شده اند وجود دارد. گنبدهای نمکی حاشیه این کویر متاسفانه برای استخراج نمک به شدت مورد تخریب قرار گرفته اند. مناظر کویر از فراز این ارتفاعات بسیار زیبا و دل انگیز است. نزدیکی این کویر به تهران پتانسیل بالقوه ای را برای تبدیل شدن منطقه به هدف گردشگری بیابان ایجاد کرده است. پوشش گیاهی منطقه در حاشیه ارتفاعات درمنه دشتی و در هسته کویر فاقد پوشش گیاهی است. در جنوب کویر روخانه شور (ابهر رود) یا به گفته بومیان شورکات از غرب به شرق جریان دارد که حاشیه این رود به شدت باتلاقی است و در صورت تردد با خودرو باید مورد توجه قرار گیرد.این رودخانه به طور پراکنده دارای ماهی گورخری می باشد و پرنده هایی چون سلیم طوقی، پرستو، اگرت سفید و عقاب استپی در این ناحیه وجود دارند. در این منطقه در واقع بر اثر فرسایش رود در ارتفاعات شمالی اشتهارد (ارتفاعات حلقه دره) باتلاق نمکزار به این قسمت زهکشی می شود و از این پس رود شور یک مسیر غربی – شرقی را طی کرده است و به علت شیب بسیار کم زمین ، از سرعت این رود کاسته و عمدتا در زمین نفوذ می کند و زمینه ایجاد کویر اشتهارد را باعث می شود . با عبور رود شور از این نمکزار بر شوری این آب افزوده شده و در پل عاصف الدوله در نزدیکی پلیس راه ماهدشت کاملاً شور شده و به طرف جنوب شرقی جریان می یابد و نهایتاً به حوضه آبریز دریاچه مسیله قم می ریزد. علت نامگذاری منطقه به قارپوزآباد همجواری آن با روستای قارپوزآباد در شمال آن است. قارپوز در زبان آذری به معنای هندوانه است.

تاریخچه منطقه :

تپه قارپوز آباد مربوط به دوره ساسانیان تا سده 4 و 5 ه.ق. است و در شهرستان نظرآباد ، بخش مرکزی ، روستای قاپوزآباد واقع شده و این اثر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این منطقه کویری بدلیل وجود حیوانات ( آهو ، غزال ، شتر ، مار ) حفاظت شده از طرف محیط زیست می باشد 

غار نمکی :

غار نمکی چند میلیون ساله محصور در میان کویر نجم آباد حدود 100 سال است که نمک مردم روستاهای این شهر را تامین می کند.این غار با دهانه ای نسبتا بزرگ شکلی عجیب با بلورهای سفید سست بنیاد به خود گرفته که هر لحظه امکان دارد با کوچکترین صدایی ریزش کند. غار نمکی پس از میلیون ها سال حیات زیر زمینی و فراز و نشیب های طبیعی بسیار اکنون به عنوان یادگاری ارزشمند و غنی از گذشته به نسل ما رسیده است. غاری که به گفته بسیاری از کارشناسان محیط زیست می  تواند به یکی از ژئو پارک های بزرگ در ایران تبدیل شود.  متاسفانه به رغم زیبایی های موجود در این غار تاکنون از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقدامی جهت ثبت و حفظ آن به عنوان یکی از منابع مستند و باقی مانده از روش های سنتی تهیه نمک انجام نشده است. غار نمکی اکنون فراموش شده و بلورهای سرد و شورش تنهاست.

                           

روز جمعه 7 آذر ماه طبق برنامه پیش بینی شده ی  سه ماهه سوم باشگاه کوهنوردی پیام ساوجبلاغ پیمایش مشترکی با گروه کوهنوردی همنورد البرز( 28 نفر) صورت گرفت. این برنامه ساعت 8 صبح شروع و بازدید از کویر ، غار نمکی و تپه های حلقه دره انجام شد. اطلاعات مفیدی در مورد جغرافیا و پیدایش کویر ، زمان شناسایی غارها ، تخریب های محیط زیستی منطقه و... توسط آقای یونس رضاخانی سرپرست برنامه در حین اجرای برنامه داده شد. برنامه ساعت 14 به پایان رسید . برای دسترسی به این کویر می توانید از جاده ی نظر آباد به اشتهارد که از میانه این کویر می گذرد استفاده کنید.

این پیمایش با پاکسازی زباله های موجود در کناره ی کویر و منطقه ی غار همراه بود و با تشکر از تمامی دوستانی که در جمع آوری و حمل زباله ها همیاری داشتند. 

سرپرست برنامه : یونس رضاخانی

سرپرست گروه کوهنوردی همنورد البرز : آقای امانی

سرقدم : محمد جعفر سیفی

عقب دار : مصطفی میر قادری

مسئول محیط زیست این برنامه : الناز زیرک

عکس ها از یونس رضاخانی ، مرتضی رکوتا

گزارش از الناز زیرک 

اسامی افراد شرکت کننده در برنامه به ترتیب حروف الفبا :

ارسطو آقا احمدی ، مرضیه پنجه پور، مرجان حیدرزاده، خانم دهقان ، یونس رضاخانی ، مرتضی رکوتا ، الناز زیرک ، محمد جعفر سیفی، داریوش سلطانپور، علی صاحب نوری ، اسحاق عبدی ، علیرضا فلاحت پیشه، فرشته کولیوندی ، مهدی مخابری، فریبا میر حسینی ، فرزانه میر صادقی ، سید مصطفی و زهرا میر قادری ، رحیم علی نوروزی و نادر یوسفی

منابع استفاده شده در تهیه ی گزارش :

www.irandeserts.com

www.chn.ir